Restauratieve herbouw Punselie-huisjes gaat van start!

De situatie op 29 september 2023 (foto: Theo Krins)

 
De Omgevingsdienst Midden-Holland (ODMH) heeft medio september namens de gemeente Gouda vergunning verleend voor de herbouw van drie arbeidershuisjes in de Tuinstraat. Het gaat om pandjes die jarenlang bij de firma Punselie in gebruik waren als opslagruimte voor de wafelbakkerij, maar die in 2017 in overleg tussen de gemeente en de toenmalige eigenaar, wegen de zeer slechte toestand waarin de panden zich bevonden, zijn gesloopt. 
 
Daarbij is destijds de afspraak gemaakt dat de huisjes in oude stijl zouden worden herbouwd omdat zij in cultuurhistorisch opzicht waardevol zijn als herinnering aan de ter plaatse karakteristieke huizenbouw uit de 19e eeuw. Als raadslid (ik heb tot juli 2021 in de gemeenteraad gezeten) heb ik meerdere malen aandacht gevraagd voor de restauratieve herbouw van deze panden, maar om allerlei redenen is dat tot op heden nog niet gebeurd.

Herbouw gestart
 
Het ‘Burgerinitiatief Historische panden in de binnenstad Gouda’, waarbij ik betrokken ben, heeft het initiatief genomen om die ‘restauratieve herbouw’ te activeren en heeft met de betrokken partijen gesprekken gevoerd. Op basis daarvan hadden wij de verwachting dat een spoedige start realistisch is. Tot onze vreugde hebben we van de ontwikkelaar (Punseliehof BV) nu de bevestiging gehad dat de herbouw is begonnen.
 
De nieuwe ontwikkelaar heeft eerder overeenstemming bereikt met de gemeente voor de ontwikkeling van de locatie. Verdere ontwikkeling van dit gebied (naast de genoemde woningen) zal in ieder geval tot ergens in 2024 moeten wachten, want Punselie mag haar bedrijf tot in 2024 daar blijven uitvoeren. Daarna zal ze waarschijnlijk uit dit gebied vertrekken.
Het Burgerinitiatief zet zich in voor een herstel van het oorspronkelijke aanzicht van de Tuinstraat. Als de gemeente daarna in overleg met de bewoners ook de herinrichting van de straat aanpakt, net als bij de Groeneweg, dan kan de Tuinstraat haar rol als toegangsweg tot het oudste stadspark van Gouda - het Houtmansplantsoen - weer eer aandoen.

De panden voor de sloop (bericht uit AD Groene Hart)

Historie
 
De Tuinstraat en de Groeneweg werden halverwege de 14e eeuw aangelegd omdat de stad wilde uitbreiden. Van oorsprong was de Tuinstraat een eenzijdig bebouwde gracht, zoals de Spieringstraat nu deels ook nog is. In de loop van de tijd werden ook de achtererven en tuinen van de bebouwing aan de zijde van de Spieringstraat bebouwd. Aan het einde van de 16e eeuw was de stad binnen de singels volledig bebouwd en woonden en werkten er ca. 17.000 inwoners. Daarna ging het slechter met de stad, en in de Franse tijd werd het dieptepunt bereikt. De stad was rond 1815, zoals veel steden in Nederland, erg verarmd en ontvolkt. Veel bebouwing, ook die aan de Tuinstraat, was verdwenen. Toen het na 1850 geleidelijk aan steeds beter ging, werden alle open plekken in de binnenstad door projectontwikkelaars volgebouwd met veelal kleine woonhuisjes. Zulke huisjes, van één laag met kap, vinden we nu nog op vele plaatsen in de binnenstad. We vinden ze ook langs Groeneweg en Tuinstraat. Ook de nu gesloopte pandjes van Punselie behoorden tot deze categorie.
 
De straat kreeg op 18-02-1899 bij Raadsbesluit zijn huidige naam, mogelijk omdat zij toegang bood tot de tuin van burgemeester mr. A.A. van Bergen IJzendoorn. Deze tuin werd in 1893 door die burgemeester aan de stad geschonken ter vergroting van het Houtmansplantsoen dat gelegen was op de plaats van de voormalige stadswallen langs de singel. Het grachtje in de Tuinstraat aan de zijde van de Spieringstraat lag er toen nog. De woningen aan die zijde waren ontsloten via een smal pad langs het grachtje. Dat grachtje werd in 1902 gedempt. Daar werd toen een stadsriool aangelegd dat direct loosde op de Hollandsche IJssel. In de jaren 30 van de 20e eeuw was het gebied weer volledig bebouwd. 
 

Historische foto van de huisjes die worden herbouwd

Punselie panden
 
Langs de Tuinstraat, bij Punselie, stonden in 1940 nog vijf van zulke kleine huisjes. Ook op het binnenterrein stonden er vier of vijf, waardoor het een soort hofje leek. De huisjes voldeden echter niet meer aan de nieuwe eisen. Ze werden daarom ruimtes voor bedrijfjes of opslagruimten, zoals voor Punselie. De pandjes werden amper onderhouden.
In de jaren zestig ging de gemeente aan de slag met rigoureuze plannen voor de sanering/sloop van de toen verpauperde pandjes uit de 19e eeuw. Deze sanering ging door tot 1979, toen de binnenstad tot Beschermd Stadsgezicht werd aangewezen en er zorgvuldiger moest worden omgegaan met het cultuurhistorisch erfgoed. In het kader van de stadsvernieuwing, maar ook om bedrijfstechnische redenen, moesten er nog wel enkele grote bedrijven uit het Tuinstraatgebied verdwijnen. Op de plaats van de stroopwafelbakker en de Trappenfabriek aan de zijde van het Houtmansplantsoen werd woonbebouwing gerealiseerd in de toen gebruikelijke schaal en architectuur. 

Alleen Punselie bleef. Van de vijf huisjes aan de Tuinstraat werden er twee afgebroken voor een van de fabrieksgebouwen. De resterende drie huisjes werden gemeentelijke monumenten, maar verkeerden uiteindelijk in deplorabele toestand. Dit leidde ertoe dat in 2017 tot sloop werd overgegaan, maar met de toezegging dat ze zouden worden herbouwd. De eigenaar kwam echter in conflict met de gemeente en verkocht de gehele locatie Punselie aan een nieuwe ontwikkelaar. Deze ontwikkelaar gaat nu deze drie huisjes herbouwen en zo wordt een begin gemaakt met het herstel van het oorspronkelijke aangezicht van deze locatie in de Tuinstraat.
 
(Met dank aan Sjaak de Keijzer voor de historische informatie)