Al enige maanden is er veel politieke en publicitaire aandacht voor de situatie Turfmarktkerk en de verwijten vliegen over en weer over wie er nu waarvoor verantwoordelijk is. Heeft de gemeente niet alert genoeg gereageerd en hadden ze al eerder bestuursdwang moeten uitoefenen? Is het wel terecht dat ze de sloopwerkzaamheden ter hand hebben genomen en de eigenaar buiten spel hebben gezet?
Al deze vragen zijn begrijpelijk, maar er is ook een andere kant aan dit verhaal. De eigenaar is al lange tijd in gesprek met de omwonenden en de gemeente om de Turfmarktkerk om te bouwen tot een complex van appartementen. Dat leverde veel onrust en bezwaren in de buurt op en daardoor was er tot nu toe geen enkele bouwactiviteit gestart, terwijl de Turfmarktkerk steeds verder in verval raakte.
Voorbereidingsbesluit
Na de zomer bleek dat de kerk dermate in verval raakte dat spoedige sloop noodzakelijk was. Omdat er vanaf dat moment geen sprake meer is van verbouwing maar van een totaal nieuwe situatie en er tot nu toe geen enkele voortgang was geboekt, wil de gemeente meer regie hebben op het proces en besloot daarom om het middel “voorbereidingsbesluit” in te zetten. Dit besluit geldt voor een jaar en geeft alle partijen de gelegenheid om tot een bevredigende ontwikkeling op die locatie te komen. Een meerderheid van de raad – ook de ChristenUnie - heeft dit besluit gesteund.
Bestuursdwang
Niet veel later bleek dat de situatie rond de kerk zo snel verslechterde dat de veiligheid voor de bewoners in de directe omgeving in het geding kwam.
De gemeente zag zich genoodzaakt door middel van bestuursdwang de stutwerkzaamheden over te nemen van de eigenaar. Er kon niet langer worden volstaan met de eerdere opdracht aan de eigenaar om middels termijnen de kerk te stutten en te slopen.
Met het oog op de veiligheid moest er een versnelling komen!
Door de bestuursdwang gingde verantwoordelijkheid voor het slooptraject volledig over naar de gemeente en daarmee kon de gemeente ook adequaat invulling geven aan haar taak om de veiligheid voor de omgeving te waarborgen.
Omwonenden van de Turfmarktkerk zijn vervolgens geïnformeerd over de instabiele situatie van de kerk en de risico’s die e.e.a. met zich mee kan brengen voor de veiligheid van personen en gebouwen in de directe omgeving. Voor een zestal woningen aan de achterzijde van de Turfmarktkerk, waar het hoogste risico van toepassing is, gold het dringende advies om de woning tot nader order te verlaten en zo min mogelijk te betreden.Het perceel van de Turfmarktkerk is tegelijkertijd niet meer toegankelijk voor onbevoegden. Het nabij de kerk gelegen speeltuintje is eveneens afgezet om de veiligheid te waarborgen.
Op 15 november is er een bijeenkomst geweest voor bewoners om ze te informeren over de afvoer van sloopmaterialen van de Turfmarktkerk via de route Clarissenhof (naast de Turfmarktroute). Op basis van het sloopveiligheidsplan is toen tevens een tijdsplanning bekend gemaakt. Die richtte zich i.v.m. de zorgvuldigheid en veiligheid van het proces op (uiterlijk) 1 maart 2019. Naar verwachting zal de sloop tot veilige hoogte wat sneller gaan en deze week bereikt zijn.
De sloop door de gemeente (op basis van “bestuursdwang”) moet plaatsvinden ‘tot veilige hoogte’ (6 meter boven de grond). De sloop tot op deze hoogte was gepland om 1 december gereed te zijn. Dat is ook de deadline die eerder in het jaar door Omgevingsdienst Midden-Holland (ODMH) was opgelegd aan de eigenaar. Stabilisatie van de situatie en zorgvuldige aanpak van de sloop waren echter niet mogelijk op zo’n korte termijn.
De werkzaamheden aan de kerk worden namelijk bemoeilijkt doordat deze dicht op de omliggende woningen staat, in een monumentale binnenstad. Het kost tijd om daar veilig en met zo min mogelijk overlast voor de omgeving te slopen. Dat heeft ook te maken met de kwetsbare en smalle wegen. De aannemer heeft in zijn planning aangegeven dat er hoofdzakelijk met de hand wordt gewerkt. Er wordt bovendien met kleine, lichte voertuigen afgevoerd.
Sloop stilgelegd
De sloopwerkzaamheden – die op kosten van de eigenaar worden uitgevoerd – zullen naar verwachting enkele tonnen (raming in januari is € 600.000,-) gaan kosten. De eigenaar geeft aan dat hij het voor tienduizenden euro’s kon laten uitvoeren. Of dat laatste – gelet op de vereiste zorgvuldigheid rond het slopen en afvoeren van sloopafval – correct is hebben we inhoudelijk niet kunnen checken. Het was voor de eigenaar in ieder geval voldoende reden om via de rechter een voorlopige voorziening aan te vragen om de sloop stil te leggen. De rechter zag vervolgens voldoende aanleiding om daaraan gehoor te geven en heeft een voorlopige voorziening gegeven om op een later tijdstip een inhoudelijk oordeel te kunnen vellen. De behandeling heeft op 13 december plaatsgevonden.
De gemeente was het niet eens met dit besluit en heeft geprobeerd via de rechter dit besluit te laten opheffen. Dat is niet gelukt en de sloopt lag daardoor (in ieder geval) stil tot de rechter een uitspraak deed op 19 december jl.
De rechter stelde vervolgens de gemeente in het gelijk. Door die uitspraak kan de gemeente nu verder met de sloop van de Turfmarktkerk. De kerk zal onder regie van de gemeente worden gesloopt tot op veilige hoogte (6 meter), waarna de regie weer teruggaat naar de eigenaar.Komende tijd zal parallel ook de inhoudelijke behandeling van het door de eigenaar ingediende bezwaarschrift plaatsvinden. Doelstelling is om de sloopwerkzaamheden voor 1 maart van dit jaar gereed te hebben.
Vraagtekens
De gemeente heeft vanaf het moment dat er een voorbereidingsbesluit is genomen actief gecommuniceerd richting de bewoners, de politiek en de media. Ook is duidelijk dat een raadsmeerderheid steun heeft gegeven aan het voorbereidingsbesluit.
Het college heeft vervolgens zich ingespannen om de situatie rond de sloop beheersbaar te houden en zo snel mogelijk de sloop ter hand te nemen en op een verantwoorde manier uit te voeren.
Wat de ChristenUnie betreft moest daar alle focus op liggen. Het is goed om op een later moment nog eens met elkaar terug te blikken en na te gaan of er lessen geleerd moeten worden voor de toekomst. Er zijn namelijk een aantal momenten in het proces die bij het lezen van de dossiers leiden tot vraagtekens bij onze fractie.
De hoofdvraag daarbij is of die vraagtekens te wijten zijn aan de communicatie en matige samenwerking tussen de gemeente en de eigenaar of vooral de steeds snellere verslechtering van (de fundering van) de Turfmarktkerk gedurende het laatste jaar.
Bij de momenten waar we graag meer over willen weten denken we bijvoorbeeld aan een aantal voorwaarden die in eerste instantie door de ODMH namens de gemeente werden gesteld in het sloopveiligheidsplan (vrachtwagentonnage en afvoer van sloopafval via het water), de gang van zaken rondom de bouw van de steigers in de kerk voor de stabilisatie en de noodzaak tot de hoge kosten en alle maatregelen voor de sloop van de kerk n.a.v. het instortingsgevaar. We hopen dat het rapport van BMC daar meer duidelijkheid over gaat geven.
In januari heeft het college de raad bijgepraat over de meest recente ontwikkelingen. Zo heeft ze op eigen initiatief opdracht gegeven aan BMC om de hele proces te onderzoeken. Het rapport wordt begin april verwacht. Daarnaast heeft de eigenaar nog een bezwaarschriftenprocedure lopen en daarvan wordt in maart 2019 een uitspraak verwacht. Vervolgens kan daar nog weer beroep tegen worden aangetekend.
De raad wil graag een hoorzitting om alle betrokken partijen te kunnen horen. Wat ons betreft wordt die gehouden als het rapport van BMC gereed is. Dan hebben we een concrete kapstok en kunnen we met de input uit de hoorzitting als politieke partijen conclusies trekken en nagaan of er lessen geleerd moeten worden.
Toekomst
Er is nu veel aandacht voor het proces, maar de ontwikkelingen op deze locatie gaan intussen wel door en de komende tijd zullen er concrete ontwikkelplannen worden gemaakt.
Het zou mooi zijn als met de eigenaar tot een mooi plan gekomen kan worden op deze locatie, die rekening houdt met de historische omgeving en de bezwaren die er leven bij de direct omwonenden.
Theo Krins en Christiaan Quik
Meer over dit dossier lezen? Kijk dan op:
AD, 30 april 2016 (!)
