Het is té veilig...!

Veiligheid is een veel besproken onderwerp in onze (Goudse) samenleving. De laatste jaren is het een belangrijk thema bij verkiezingscampagnes en om de kiezer aan te spreken lijkt ferme taal wenselijk.
De overheid doet haar best om aan te tonen dat het best goed gaat met die veiligheid en investeert er veel in.
Het nieuwe kabinet maakt 250 miljoen euro (!) vrij voor o.a. extra agenten en cameratoezicht.
Maar cijfers over veiligheidsbeleving blijven achter bij de daadwerkelijke veiligheid, anders gezegd: we zouden ons veel veiliger moeten voelen op basis van de feitelijke omstandigheden.

Wat is er nu precies aan de aan de hand in onze samenleving?

Prof.Dr. Beatrice de Graaf, hoogleraar conflict en veiligheid, heeft zich in deze probleemstelling verdiept en komt tot interessante inzichten en concludeert o.a. dat we ons niet veilig voelen, omdat er teveel veiligheid is.

Veiligheid is geen kerntaak

Het gaat al mis bij het uitgangspunt van de overheid dat zij veiligheid als een kerntaak ziet. Er wordt hoog ingezet door te streven naar een omgeving die niet onveilig is en waarin de burger zich veilig voelt.
Beiden zijn niet realistisch! Er zal altijd onveiligheid zijn en de overheid kan een gevoel bij een ander niet wegnemen.

Minder onveiligheid

In deze eeuw is 1 op de 100.000 mensen door menselijk geweld om het leven gekomen, terwijl dat (wereldwijd) in 1980 nog om 10 op de 100.000 ging.
De afname van geweld blijkt historisch gezien vooral te komen door de vorming van een staat als samenlevingsvorm.
Ook de toenemende beschaving en meer humaan onderling gedrag hebben ertoe geleid dat het geweld is afgenomen.

Angst en psychologie

Maar goed, als het dan goed gaat met de veiligheid, waar neemt dan de veiligheidsbeleving niet toe.
Het blijkt dat onze gevoeligheid voor onveiligheid is toegenomen t.o.v. vroeger.
In de jaren 70 werd ons land geteisterd door stevig geweld  met maar liefst 21 doden door terroristische aanslagen en waren er ook diverse bomaanslagen. Er kwamen toen echter geen nieuwe wetten en er werden nauwelijks extra veiligheidsmaatregelen genomen.

Onderzoek toont aan het belangrijk is dat mensen kunnen teruggrijpen op iets hogers, op een levensbeschouwing dat collectief met anderen wordt gedeeld. Vanuit dat kader wordt het allemaal draaglijker; ze putten uit die gemeenschap kracht en hoop.

Intern gericht

Dit gedrag brengt wel met zich mee dat de mensen steeds meer terugvallen op die eigen groep en steeds negatiever staan op de wereld daarbuiten en een poging om angsten te gaan bezweren.
Bij dreiging valt men nog meer terug op het eigene en vervreemd men nog meer van het vreemde. Hieruit vloeit dan angst voort die alleen met harde hand kan worden beheerst en krachtig leiderschap.
Alles wat niet eigen is, de "ander" wordt steeds gevaarlijker en daar moeten we dan vervolgens weer tegen beschermd worden. Dit kan leiden tot een angst-veiligheidsspiraal.

Media

Angstbeheersing is iets van alle tijden, maar we worden tegenwoordig veel omvangrijker en indringender met allerlei beelden geconfronteerd.  De media heeft heel veel impact op ons.
Ook al is de wereld veiliger geworden, we zien steeds meer beelden van onveiligheid. Die beelden roepen als reactie op dat we steeds meer gaan roepen om maatregelen en het verhoogt de gevoelens van onveiligheid. Allerlei momenten van alledaagse veiligheid vallen in het niet met het zien van een heel vervelend voorval.

Té veilig

Beatrice de Graaf: "Je zou zelfs nog een stap verder kunnen gaan: juist omdat we zoveel veiligheid hebben en over zoveel welvaart beschikken, zijn we zo bang om onze verworvenheden op te geven. Politici spelen daar handig op in, die enerzijds het land als veel gevaarlijker afschilderen dan het in werkelijkheid is en anderzijds dan beloven dat zij de enige zijn die daaraan wat willen en kunnen doen."
De samenleving gaat steeds meer eisen stellen en pikken steeds minder overlast en verwachten dat de overheid daarvoor de oplossing biedt.
De overheid voelt zich vervolgens genoodzaakt daar op in te spelen en dan hoor je al snel termen als "zero tolerante"  en "wij garanderen veiligheid".
Hoe gek dit wellicht ook klinkt: er kan sprake zijn van teveel veiligheid en dat wordt dan als last ervaren.

Veiligheid middel,  geen doel

Veiligheid is belangrijk en iedereen heeft recht  op veiligheid en de plicht om zichzelf en anderen te beschermen. Maar daarmee houdt het niet op. Veiligheid is geen doel in zichzelf.
De overheid geeft hier geen (of te weinig) invulling aan. Is veiligheid nodig om de economische welvaart veilig te stellen? Gaat het vooral om sociale deugden en in hoeverre mogen die ten koste gaan van andere waarden als privacy en autonomie? Er zullen verschillende antwoorden gelden, maar de vraag moet wel gesteld worden.

Beatrice de Graaf geeft geen antwoord op alle vragen over veiligheidsbeleving in relatie tot objectieve veiligheid, maar ze geeft wel stof tot nadenken en haar opvattingen geven mij inspiratie om me te blijven inzetten voor veiligheid, maar wel vanuit een breder perspectief: veiligheid zal in ieder geval moeten bijdragen aan meer harmonie tussen mensen.