Er zijn verschillende soorten paaltjes, met verschillende functies. Ik wil in deze blog aandacht vragen voor de twee typen paaltjes: "Amsterdammertjes" en de "stoeppaal".
Amsterdammertjes
Ze heten ook wel de schamppaal. Het zijn palen die aan het uiteinde van de stoep staan, om zo de stoep en de rijbaan van elkaar te scheiden. Toen het verkeer eind negentiende eeuw begon toe te nemen op de straten, moest er een slimmigheidje komen om het verkeer in goede banen te leiden. Door de schamppalen kregen voetgangers een veilige plek om te lopen en waren de gevels en hoeken van de huizen veilig voor de karren die er anders weleens langs konden ‘schampen’.
Stoeppaal
De stoeppaal staat dicht bij de huizen, is meestal gemaakt van hardsteen en tussen de palen hangen meestal kettingen of er zit een stang.
Over de historie van de palen in Gouda kon ik niets vinden, maar wel over de historie van de stoeppaal in Leiden en ik veronderstel dat deze historie op elkaar lijkt. In de tweede helft van de zestiende en het begin van de zeventiende eeuw begonnen de bewoners in Leiden lukraak stoepen aan te leggen. Daar moesten regels voor komen, vond het stadsbestuur. En dus mochten huiseigenaren nog maar drie of vier voet claimen van de weg voor het huis. En die ruimte werd afgezet met stoeppalen.
Tot zover lijkt er niets aan de hand en vraag je je wellicht af waarom ik hier een blog over schrijf. De reden is dat tijdens een rondwandeling door de binnenstad met binnenstadbewoner Karel Baarspul het mij opviel dat deze palen soms op vreemde en onlogische plekken staan. Lang niet altijd lijken ze een functie te hebben en ze ontsieren vaak het straatbeeld.
"Wat fijn dat er aandacht is voor de vele paaltjes in de binnenstad. Het is mij ook al vaak opgevallen. Een plek die wat mij betreft ook een stuk groener kan door paaltjes er uit te halen is op de Lem Dulstraat en Conventstraat. Paaltjes eruit en bijvoorbeeld perkjes of een (lage) haag er voor terug plaatsen.Lijkt mij een mooie verbetering voor dit versteende deel van de binnenstad."
(bewoner binnenstad)
Bewonersplatform Binnenstad
Bewonersplatform Binnenstad gaf via een bericht op Twitter aan - nadat ik om een reactie had gevraagd - dat de paaltjes in de binnenstad belangrijk zijn en moeten blijven, omdat deze dienen om te voorkomen dat er auto's op het trottoir gaan parkeren. Dat respecteer ik uiteraard, al vind ik het vreemd dat op sommige plaatsen in de binnenstad de trottoirs zo smal zijn door die palen, dat bijvoorbeeld iemand met een kinderwagen gedwongen wordt op de straat te gaan lopen..Maar goed iedere keer een auto op je stoep is ook geen pretje.
Na een "voorpublicatie" in de Goudse Post kwamen er verontwaardigde reacties op Twitter omdat ik eerst met belanghebbenden een gesprek had moeten voeren. Ik vermoed dat dat gevoel vooral kwam door de foto's en het toch niet goed begrijpen waar het mij om gaat. De foto's waren precies van die straten waar de palen nu juist wel een functie hebben. De boodschap in de Goudse Post was: haal overbodige palen weg en zet de palen die nodig zijn goed en bepaal met Bewonersplatform Binnenstad en SOG (in verband met vrachtvervoer voor bedrijven) of palen echt nodig zijn.
Inmiddels is het mij (nog) duidelijk(er) geworden dat de grote vrachtwagens in de binnenstad mede de oorzaak zijn dat er palen moeten staan. Als over een paar jaar er hopelijk wordt overgeschakeld naar schoon vrachtvervoer in de binnenstad zal die overlast naar verwachting afnemen, zeker als met kleinere auto's vanaf een overlaadstation aan de rand van de stad naar het centrum wordt gereden.
Kijk naar het grotere plaatje
En daarmee kom bij een belangrijk punt dat ik inmiddels ook met het Bewonersplatform Binnenstad heb besproken: kijk niet alleen naar de palen als doel in zichzelf, maar bekijk het grotere plaatje. Dus kijk met de bewoners in hoeverre het mogelijk is om de inrichting van de straat aantrekkelijker te maken, zonder de doelstelling - niet parkeren op de stoepen en minder zwaar verkeer in de binnenstad - uit het oog te verliezen.
Er zijn overigens meerdere locaties waarbij je je afvraagt of goede handhaving de paaltjes niet overbodig zou kunnen maken. Dat zou ook een mooi onderwerp van gesprek met de bewoners kunnen zijn.
Wat dat betreft is het onderwerp "stoeppalen" een goed uitgangspunt om de binnenstad nog aantrekkelijker te maken.
Hieronder mijn bevindingen per straat:
Groeneweg
Jeruzalemstraat en Groeneweg
Aan het begin van de Jeruzalemstraat staan een aantal palen die - mede gelet op het straatmeubilair - geen functie meer lijken te hebben, maar wellicht dienen ze om het pand te beschermen. Je ziet een straat verder bij de Groeneweg overigens dat deze palen ontbreken ter hoogte van de Lange Tiendeweg. Verderop in de Groeneweg staan ze wel. Waarschijnlijk om parkeren op de stoep tegen te gaan. Dus daar zeg ik verder niets over :-)
Ontbreken van palen of overbodige palen
Soms zijn er palen weg en dan wordt zo'n paal in diverse gevallen vervangen door een tegel. Bewuste actie omdat paal in de weg staat of omdat bewoner die paal daar niet wil? Dit lijkt op een een inconsequente of individuele handelwijze rondom de palen in de binnenstad.
Ook zie je palen op plekken op het trottoir staan, waarbij je je afvraagt wat voor functie ze nu echt hebben en ze wat mij betreft vooral het straatbeeld ontsieren. In dit geval staat wellicht de lantaarnpaal gewoon op een onlogische plek.
Botspaal
Op het moment dat ik denk te snappen hoe het nu precies zit, staat er op de Groeneweg opeens op straat een paal. Een tamelijk onzinnige en gevaarlijke plek. Maar ja, iemand zal daar wat aan moeten doen... Zou de gemeente hier wél prioriteit aan geven? Of zie ik iets helemaal over het hoofd?
De Baan
Bij de Baan en het Houtmansplantsoen staan ook diverse betonnen palen waarbij mij de functie totaal ontgaat en het staat ook daar ook heel lelijk. Ik zou zeggen: haal ze weg of knap de situatie daar op als ze toch een functie hebben!
Geuzenstraat
In de Geuzenstraat staat een hele rij palen die zijn bedoeld om parkeren op de stoep te beletten. Vreemd is wel dat ook hier palen soms worden vervangen door een stoeptegel. Als ik het goed begrepen heb, is dat gebeurd op basis van specifieke wensen van bewoners.
Bijzonder is dat meer richting de Lange Tiendeweg de palen goeddeels ontbreken.
Bij de Utrechtsche Dom staan twee palen pal tegen de gevel. Bijzonder, maar het is gebeurd op verzoek van het hotel om te voorkomen dat auto's bij het laden en lossen tegen de gevel rijden. Geen fraaie, maar wel een doelmatige oplossing.
In de Wilhelminastraat staat ook hier een daar verdwaalde palen, voor een deel dichtbij de gevels, zodat het parkeren niet onmogelijk is en de toegevoegde waarde van die palen voor mij onduidelijk is of het moet gaan om bescherming van de panden. Het geeft in ieder geval een rommelig straatbeeld. De potten met planten zien er een stuk aantrekkelijker uit!
Lem Dulstraat
Bij de Lem Dulstraat staat ook flink wat palen en daar valt het meest op dat er palen bij de fietsenrekken staan en dus geen enkel doel (meer) dienen. Er zitten gaten in de palen. Ze komen dus waarschijnlijk van een andere plek waar een stang door de palen heeft gezeten.
Conventstraat
Deze straat ligt langs de parkeergarage Nieuwe Markt. Het vreemde hier is dat er naast de weg een fietspad ligt en daarnaast weer een voetpad. Midden op het voetpad staan dan die palen. Is dit echt bedoeld tegen het parkeren? Het versmalt in ieder geval het voetpad. En wat die palen bij de uitgang van de parkeergarage te betekenen hebben ontgaat mij ook. Ook signaleer ik een verdwaalde paal bij een plantsoentje en verderop op het fietspad ter hoogte van de Kazernestraat staan ook twee "verweesde" palen.
Kazernestraat
De kazernestraat is een straat die hoofdzakelijk voor laden en lossen wordt gebruikt en een wat troosteloze aanblik biedt. Hier staan ook wat paaltjes die weinig of zelfs geen nut lijken te hebben, en het straatbeeld in ieder geval ontsieren, mede omdat diverse paaltjes er scheef en verwaarloosd bijstaan.
Kop van de Kleiweg
Op de kop van de Kleiweg staan ook vier paaltjes bij elkaar en verderop ook nog twee, waarbij je je afvraagt waarom ze daar staan. Om hier geen toegang naar de Kleiweg te creëren? Daarna staan er een hele tijd geen paaltjes meer en dan beginnen ze weer ergens bij het Regentesseplantsoen. Bij het Regentesseplantsoen zijn trouwens veel paaltjes weggehaald en dat komt het straatbeeld absoluut ten goede.
"Al 4 jaar geleden bijna alle paaltjes, 40 stuks weggehaald op het Regentesseplantsoen.Geen problemen af en toe foutparkeerder.Toen de palen gezet zijn in de jaren 90? hadden we nog geen boa’s.Dus weghalen die lelijke bende en bekeuren die aso’s lik op stuk.Van al dat beton kan je een stadspoort metselen"
(bewoner binnenstad)
Herpstraat
In de Herpstraat staan opeens een paar houten paaltjes. We houden het er maar op dat die met de andere palen in deze straat bedoeld zijn om parkeren op de stoep te voorkomen, al kan je eenvoudig tussen die palen parkeren...
Nieuwehaven
Aan het eind van de Nieuwehaven bij de Kleiwegstraat staan ook een paar palen die niet echt van groot belang lijken te zijn. Bij een afslag naar een aantal parkeerplaatsen mis je dan weer een paal bij een oude gevel. Allemaal niet logisch, al kan me voorstellen dat je hier juist iets wil om beide panden te beschermen. Verderop op de Nieuwehaven staan ook weer wat "verweesde" paaltjes.
Vrouwesteeg
Vervolgens wandelen we de Vrouwesteeg binnen. Een prachtig straatje waar het voor auto’s verboden is. Toch staan er diverse paaltjes in deze straat. Zijn ze bedoeld om het verkeer dat komt laden en lossen in goede banen te leiden?
Aan het einde van de Vrouwesteeg kom je uit op de Turfmarkt en daar staan dwars over het voetpad aan beide zijden twee palen. Heel benieuwd waarom deze palen er staan.
Naaierstraat
Op het kruispunt van de Naaierstraat en Turfmarkt staan ook wat palen. Zeker niet allemaal overbodig zo te zien. Tenminste één paal lijkt al meerdere keren te zijn geraakt. Het weer rechtzetten van de paal is wegbezuinigd, dus dit zal voorlopig de aanblik hier blijven vrees ik. Later hoorde ik dat er na een melding van een bewoner wel was gereageerd.
In de Naaierstraat hebben de bewoners de straat prachtig ingericht met plantenbakken. Lijkt me een mooie uitdaging om met de bewoners het zo in te richten dat bakken met groen de palen (voor een deel?) overbodig kunnen maken. Ik had graag de mening van de bewoners hierover gehoord, maar het is me helaas (nog) niet gelukt om contact met mijn contactpersoon daar te krijgen.
Lage en Hoge Gouwe
Op de Lage en Hoge Gouwe zijn stukken waar zomaar één paal staat. Heeft die echt een functie of kan die gewoon worden weggehaald? Die eenzame palen maken het straatbeeld er niet mooier op in ieder geval. Op één plek hebben bewoners rond een paal een fraaie mini tuin met bakken gemaakt.
We komen op de Lage Gouwe ook nog palen met een ijzeren stang tegen. Twee daarvan staan bij een boom met een groenbak erachter. Deze lijken echt geen praktisch nut te hebben.
Torenstraat en Markt
Op de hoek bij de Dubbele Buurt en de Torenstraat staan ook wat paaltjes die meer in de weg lijken te staan dan echt nodig zijn.
En bij de Markt staat ter hoogte van de Zeeman ook een eenzame paal.
Tenslotte
De tocht door de stad langs de paaltjes zijn we hier gestopt. Er zijn nog meer plekken die genoemd hadden kunnen worden, maar ik denk dat het beeld nu wel duidelijk is.
In het kader van Gouda750 zou het goed zijn om hier voor het einde van het jaar nog goed naar te kijken en het straatbeeld wat te verbeteren door ervoor te zorgen dat – in goed overleg met Bewonersplatform Binnenstad en SOG - overbodige palen worden weggehaald en de palen die nodig zijn in ieder geval recht staan. Daarnaast zouden de palen ook wel fraaier van uitstraling mogen zijn, maar dat is wellicht een kwestie van smaak. Ook kunnen palen soms wellicht worden vervangen door mooie bakken met planten en bloemen.
Ik ga het college in ieder geval vragen om in het kader van Gouda750 aandacht aan dit onderwerp te besteden.
